Kategoria: Orokorra

Urtebete baino gehiago da Udalbatzak hirian SMUSa ezartzeari buruzko azterketa egiteko eskatu zuela, eta oraindik ez dira emaitzak aurkeztu

Donostiako SMUSa bisitatu dugu, zerbitzuaren funtzionamendua bertatik bertara ezagutzeko asmoz

Aitziber San Roman Donostiako Udaleko Gizarte Ekintzako ordezkariarekin batera, Lander Ugartemendia eta biok, Donostiako Gizarte Larrialdietako Udal Zerbitzuan izan gara, honek beste hirietan duen funtzionamendua ezagutzeko asmoz. Irun Gipuzkoako bigarren hiria da, 60.000 biztanletik gora ditu, eta Lehen Mailako Arretako zerbitzu bat du. Herritar guztiek bertara jo dezakete Udaleko Gizarte Zerbitzuen laguntza behar izanez gero”, azaldu du Iridoyk, eta, gaineratu duenez, “Gizarte Ongizateko taldeak ematen duen arreta garrantzitsua eta beharrezkoa da, zalantzarik gabe, eta guztiok balioetsi behar dugu lan hori.

Gizarte Larrialdietako Udal Zerbitzua (SMUS) ustekabeko premia bat sortzen denean aktibatzen da, hala nola, beste bizileku bat behar duten suteak edo uholdeak, etxean istripuak dituzten adineko pertsonak, eta familia aurkitu behar da, indarkeria matxistaren kasuetan laguntza emateko, besteak beste. Ezinbesteko zerbitzua da gurea bezalako hiri batentzat, eta izaera sozialeko premiazko egoerak arintasun eta eraginkortasun handiagoz kudeatzea du helburu. Era berean, Gizarte Ongizateko memoriaren 2018ko datuen arabera, 2018an Gizarte Ongizateko aurrekontuaren% 27.67 lehen mailako arretara bideratu zen, 12.399 pertsonari eman zitzaien arreta leihatilan, 1.976k zuzeneko harrera-arreta jaso zuten (% 56 emakumeak,% 44 gizonak), eta 7.633 pertsonari eman zitzaien arreta gizarte-langileekin hitzartutako elkarrizketen bidez (% 62 emakumeak,% 38 gizonak).

Berehalako arreta behar duten larrialdi-egoerak daudela, beste zerbitzu publiko batzuekin koordinatuta (udaltzaingoa, osasun-zentroak, foru-zerbitzuak, etab.). Horregatik, beharrezkoa da Irunen larrialdi-kasuei erantzuteko zerbitzu bat izatea, edozein ordutan, urte osoan. Horregatik, 2018ko urrian, Irungo Udalbatzan 10.000 €-ko partida bat onartu genuen Gizarte Larrialdietako Udal Zerbitzu bat ezartzeko azterketa bat egiteko. Baina, oraindik ere, azterlan horren emaitzak noiz aurkeztuko zain jarraitzen dugu, badakigu egiten ari direla.

Horrela, bada, hain premia nabarmena ikusita, eta gobernu sozialistak azterlan horren emaitzei buruzko txostena egin zain dagoen bitartean, Donostiako SMUS bisitatu dugu. Zerbitzu hori duela urte batzuetatik ematen da bertan, eta haren funtzionamenduaren informazioa eta jardunbide egokiak aurkitzeko, eta horrela, Irunerako hobekuntza-proposamenak egin ahal izateko. Irunen horrelako zerbitzu bat ezarri aurretik, funtsezkoa iruditzen zaigu beste herri batzuetan zerbitzu horren funtzionamendua ezagutzea, eta, horregatik, lehen eskutik ezagutu nahi izan dugu Donostiako zerbitzuaren esperientzia: nola antolatzen eta kudeatzen den, zer egoera artatzen diren, zenbat pertsona artatzen diren, zerbitzu desberdinen arteko koordinazioak nola funtzionatzen duen, zerbitzuaren balorazioa zein den, eta abar.

Amaitzeko, zerbitzu honen garrantzia azpimarragia da oso gure taldearentzat. Irungo herritarren ongizatea hobetzeko, besteak beste, Irunek Gizarte Larrialdietako Udal Zerbitzu oso bat behar du, larrialdi-egoerak artatzen dituzten beste zerbitzu publiko batzuekin (Udaltzaingoa, 112 (SOS Deiak), eta abar) modu egokian eta etengabe koordinatuta antolatutako profesional-talde bat izango duena. Jakin behar dugu premiazko egoera horiek ustekabean gertatzen direla, eta berehalako erantzuna lortzen ez badute, osotasun fisikoa edo psikikoa dutela. Arriskua izan dezakete eta ondorioak izan ditzakete epe laburrean, ertainean eta luzean.

Jose Corchonek eta biok, prentsaurrekoa eskaini dugu gaur goizean, Gobernuak aurkeztutako Aurrekontu Proiektuari egin dizkioten proposamenak eta hobekuntzak aurkezteko. Irundarrei entzun ondoren, eta gobernu sozialistak aurkeztutako proposamenaren azterketa egin ondoren, proiektuak jaso beharko lituzkeen hainbat baldintza identifikatu ditugu, eta ez du egin. Hori dela eta, proposamen multzo bat erregistratu dugu, egungo gobernuak aurkeztutako proiektuak irundarren beharrak modu osatuagoan erantzun ditzan.

Aurkezten digun zuzenketak, landutako hiri-proiektuan jasotako beharrak eta proposamenak garatzera bideratuta daude. Horietako batzuk aspaldian hartutako konpromisoak eta identifikatutako proposamenak dira. Batzuk Osoko Bilkurak onartutakoak, baina oraindik garatu ez direnak. Gure ustez, momentu oro, Irungo Udalaren aurrekontu proiektuak gure hiriko pertsonen ongizatea eta hiriak pairatzen dituen gabeziei irtenbidea ematea lehenetsi behar du.

Halaber, datorren urterako gobernuak aurkeztutako aurrekontu proiektua osatu gabea izateaz gain, tamalez, Alderdi Sozialistak eta Elkarrekin Podemosek pasaden urrian onartu zuten urte anitzeko konpromisoei erabat baldintzatuta dago. Gainera, Udalaren inbertitzeko ahalmena baldintzatzen dutenak, ez datorren urtean soilik, agintaldi osoan baizik. Urte anitzeko konpromisoak, eta gehiegizko zenbatekoak dituztenak, 15 milioi guztira.

Konpromiso horien artean dago San Juan plazan udal eraikin berria eraikitzea, garrantzitsua izan arren, herritarrentzat ez da premiazkoa. Eta horrek, gainera, Irunek beharrezko dituen beste hainbat inbertsio mugatzera eramango du Udala. Sinestezina iruditzen zaigu diru-kutxa publikotik 8 milioi euro udal eraikin bat eraikitzetik baztertuta ikustea. Irundarrek gaur egun dituzten beharrei erantzuten ez dien eraikina dela kontuan izanik.

Datozen hiru urteetarako 8 milioi euro horietatik, gobernu sozialistaren proposamenak 1,8 milioi jasotzen dituela 2020ko Aurrekonturako. Gure taldeak, aldiz, San Juan plazan kokatuko litzatekeen eraikin horren eraikuntza urtebetez atzeratzea proposatzen du, hala, gai sozialei, tokiko merkataritza eta ostalaritza sustatzeari, euskararen erabilera bultzatzeari, gazteei aukera gehiago eskaintzeari, mugikortasuna hobetzeari, hiria birsortzeari etab. ekin ahal izateko. Are gehiago, gure ustez, udaletxearen ondoko eraikina gure hiriko gune oso esanguratsuan kokatuko da; horregatik, belaunaldien igarotzea eta gure hiriaren garapena kontuan hartuta, uste dugu beharrezkoa izango litzatekeela 2020. urtean zehar herritarrei kontsulta irekia egitea, behin hainbat aukera aurkeztu ondoren.

Horregatik, Irun hobetzea eta irundarren arazoei erantzutea helburu duten proposamen berritzaileak aurkeztu digu. Besteak beste jarraian azaltzen diren gaiak jorratzen dituztenak; berdintasuna, eraso sexisten prebentzioa, aparkalekua, energia aurreztea udal eraikinetan, adinekoei laguntzeko zerbitzua, euskarari, kirolari eta segurtasunaren hobekuntzari bideratutako laguntzak. Azken batean, Irun eta bertako pertsonen ongizatea hobetzeko 47 proposamen aurkeztu ditugu.

Era berean, eta amaitzeko, etorkizun hurbilari begiratu nahi izan diogu guk, eta prest agertu gara ezberdinekin adosteko, gobernu sozialistarekin zein oposizioko taldeekin. Uste dugu 2020ko Aurrekontu honek, lozorro luzean egon diren proiektuen garapena arindu behar duela, eta, gainera, pertsonen egunerokotasuna hobetzen lagundu beharko lukeela. Orain arte bezala jarraituko dugu lanean, gure hiri proiektua eta Irun hiriak dituen premisak kontuan izanik, Irun Gipuzkoako hiri erreferente bihurtzeko.

Euskotrenek Topoko bideak, trenbide-espaziora lekualdatzearen aldeko apustua egin du

Gaur goizean, Miren Guezuraga eta biok, Via Irun proiektuak bizi duen egoeraren berri eman dugu. 2018an proiektuaren garapenaren tramitazio konplexuari hasiera eman zitzaion. 2019ko martxoan Hiritarren Parte-hartze fasea amaitutzat eman zen, eta orain, aste honetan Gobernu sozialistak HAPNren Aldaketa Puntualaren Helburuak eta Irizpideak aurkeztuko ditu Planeamenduko Aholku Batzordean. Besteak beste, hainbat erakunderen, elkarteren eta herritarren ekarpenak, iradokizunak eta iritziak jasoko dituen zirriborroa.

Via Irun proiektua, hiri-proiektu gisa mahai gaineratzen da. Irungo hirigunea birsortzeko erronka handi bat, gure hiriaren erdigunea berreskuratzeko giltzarria” esan du talde jeltzaleak, “egun, Adifen eta ETSren trenbideen bitartez, bitan zatituta dagoen hiri-espazio bat berpizteko eta bat egiteko aukera.

Joan den ostiralean, Bozeramaileen Batzordean, Santano alkateak, ostegunean izan zuen Jarraipen Batzordean jorratutakoa gainerako taldeei luzatu zigun. Udalak, Adifek, Eusko Jaurlaritzak – ETSk eta Gipuzkoako Foru Aldundiak parte hartzen duten batzordean, ETSk Irungo erdigunea bitan banatzen duen Topoaren bidea, trenbide gunera eramateko eta hala hiriko zuloa kentzeko proiektua aurkeztu zuen. 2 alternatiba posibleetatik, hau da, Topoaren bideak lurperatu edo trenbide-gunera lekualdatu, erakunde guztiek, ADIFek izan ezik, lekualdatzearen alde egin zuten. Irunerako aukerarik onena dela gailenduz.

Hori dela eta, topoaren tren bideak lekuz aldatzearen aldeko apustua da gurea. Hainbat arrazoirengatik gainera, besteak beste, Lopez de Becerra kalearen eta haren inguruaren zati bat eta baita Jacobo Arbelaitzen atzeko aldea ere, berreskuratuko lirakeelako. Halaber, Irunek 60.000 m² baino gehiago berreskuratuko lituzke, hainbat erabilera desberdinetarako. Are gehiago, Ventasetik Kolon Pasealekuraino edo Plaiaundiko zubiraino, zoru lerro zabal bat liberatuko litzateke eta horrek, anbizio handiko eta oso interesgarria den bide berdea sortzeko balio lezake. ETSk bi ideia berritzaile proposatzen ditu. Alde batetik, Kolon Pasealekuko zubiaren iparraldea estaliko duen plaza berri bat sortzea eta bestalde, Jacobo Arbelaiz kaletik, Lope de Irigoyen kalerainoko oinezkoentzako pasabidea egokitzea.

Proiektuaren aurrerapenean agertzen ez diren ideiak eta hausnarketak dira hauek, baina guk beharrezkotzat jotzen ditugu. 2015 HAPOn planteatu ziren neurriak dira eta, gainera, hiriaren integrazioa eta garapena bultzatzen ditu, eta mugikortasuna hobetzeko ideiak ere kontuan ditu. Hori bai, Eusko Jaurlaritza – ETSren proposamen honek Adifen eskutik joan behar du. Planteamendu horrek ETSri trenbide-lekua ematea suposatzen duelako. Tamalez, 2020ko otsailera arte, Adifek ez du bere estazioaren proiektua aurkeztuko. Halaber, gutxi balitz bezala, ETSk aurkeztutako proposamenaren inguruan zalantzak dituela azaldu zuen. Adifen proiektua funtsezkoa da Irunen etorkizuna zein izango den erabakitzeko, eta, horren gainean, gainerako azpiegiturak: topoaren geltokia, autobus geltoki posiblea, komunikazio bide berriak, etab.

Horren harira, nahiz eta oraindik Adifen proiektua ez ezagutu, Santano alkateak premiazkotzat du, abenduko ohiko osoko bilkuran Irizpide eta Helburuen zirriborroa onartzea. Antolaketa batean oinarritzen den zirriborroa, Irunerako beharrezkoak diren proposamen horiek biltzen ez dituena, eta, gainera, hainbat galdera erantzuten ez dituena; nola izango da geltoki intermodala? Non kokatuko da autobus geltoki berria?”. Ildo beretik, Iridoyk “Arduratsua al litzateke Irungo etorkizuna baldintzatzen duen dokumentu bat onartzea, Adifek garatuko duen proiektua zein den jakin gabe?. Guk, argi dugu, partxeoetatik urrun egon behar dugula, ez dugu nahi hiriko proiektuak orain arte garatu diren bezala garatzea.

Gaur egungo trenbide eremuko 364.000 m2-ren birsorkuntza integrala kudeatzeko garatuko den proiektua ez litzateke politika motzean oinarritu beharko. Politika motzek, partxioak eta emaitza ez-eraginkorrak dakartza eta. Hiri-proiektu batez ari bagara, denok bat egin behar dugu. Hitz egin, adostu, eta benetan Irunen onerako erabakiak aho batez hartu. Ez dute balio erdi bideko neurriak, ezta 25 bototik 11ak. Alkateak Irunen bitartekari lanak egiteko garaia da; Estatuko erakundeekin hitz egiteko, eta hala Adifek ez ditzan Euskotrenen asmoak zapuztu. Gure taldea ez dago prest, Adifek Irunen egin nahi duen geltokiko proiektua izan gabe, dokumentuak onartzen jarraitzeko. Guk arduratsu jokatu nahi dugu, eta hau ez da Irun eraikitzeko modua.

Tokiko merkataritza eta ostalaritza lagunduko lukeen hiri diseinuaren aldeko apustua da gurea

Iosu Iguiñizek eta biok, tokiko merkataritza bultzatzeko plan baten beharra dagoela adierazi dugu gaur goizeko prentsaurrekoan. Ezaguna den bezala, Irungo merkataritzak bizi duen egoera ez da erraza. Besteak beste, kontsumo ohitura berriek, Internetak, azalera handiko merkataritza guneek, etab.ek bertako merkataritzari kalte egiten diote. Ondorioz, egoera horren aurrean, galdera bat plazaratu nahi izan dugu; nola erantzun beharko genioke, desagertzeko zantzurik ez duen, egoera horri?

Hala ba, egoera honi erantzuna eman ahal izateko, eta erantzun on bat garatu ahal izateko, gure ustez, ezer baino lehen ezinbestekoa da nondik gatozen, nora joan nahi dugun eta zer egin nahi dugun aztertzea. Izan ere, lehen aipatu bezala, erosketa-ohitura berriak dira, tokiko merkataritzaren gainbehera eragiten duten faktore garrantzitsuenetako bat. Nahiz eta ez den bakarra, noski. Udalak bere aldetik, gainbehera ganberari aurre egin diezaioketen ekintzak sustatu ahal izango ditu; saltokiak online salmenta-modu berrietara egokitu daitezen laguntzak eskaini, lokal hutsei ordainsari zergak areagotu, hauen merkaturatzea bultzatuz eta merkatarien eskuratzea lagunduz, besteak beste.  Hala ere, uste dugu neurri hauek ez direla nahikoak, benetako erantzunak eman ahal izateko, lehenik eta behin autokritika egin beharko litzateke. Irun ez da hiri erakargarria, eta Udalak asko du egiteko.

Iraganean, Irun Gipuzkoako eragile ekonomikoan bilakatu gintuen industria sendoan eta aduana zerbitzuetan sostengatzen zen. Hiri paisaiak errealitate horren inguruan biratzen zuen, eta bere desagertzearekin oraindik gainjartzea lortu ez duen beheraldian murgildu zen hiria. Are gehiago, azken urteotan, Irun irizpiderik gabe eraiki da urteetan zehar, hiriak duen identitatea indartzeko planik eta metodorik gabe. Indarrean izan diren gobernu sozialistek ez dute inolako konponbiderik eman. Besteak beste, porcelanas, San Juan Plaza, Urdanibia plaza eta Azken Portu Kiroldegia, begiratu besterik ez dago. Azken hau ibaiari bizkarra emanez eraiki da esaterako. Harrotasun irundarra, bertako ostalaritza eta tokiko merkataritza berreskuratzeko, Irunek benetako hiri-eraldaketa prozesu bati ekin behar dio. Zoritxarrez, badirudi, egungo gobernu sozialista ez dela, oraindik, hiriaren diseinuak gure merkataritzan eta ostalaritzan duen garrantziaz ohartu. Gure hiriaren erakargarritasunean eragiten du arazo honek, baita, ondorioz, balizko bezero edo/eta kontsumitzaile potentzialak gure hirian geratzea edo beste batzuetara alde egitea ere. Irun atseginagoa irundarrentzat eta erakargarriagoa bisitarientzat.

Horregatik, merkataritzari eta ostalaritzari irtenbide bat eskaini ahal izateko, Txoke Plan bat gauzatzeko proposamena plazaratu dugu. Epe laburrera begira, gaur egun, kohesiorik edo logikarik ez duten hiri-altzariak, kaleak eta plazak, irizpide berdin baten bitartez egokitu beharko lirateke. Era berean, ibai eremuak berreskuratu beharko lirateke, trenbide eremua birsortu eta hiria bat egin. Halaber, beste mugikortasun bat ere diseinatu beharko litzateke. Horrela, behin hau egin ondoren, ostalaritzaren eta tokiko merkataritzaren gaia modu zuzenean eta egokiagoan jorratzeko aukera edukiko genuke. Ekintza eraginkorrak eta errealak batzen dituen plan bat gauzatzea proposatzen dugu. Eta ez, orain arte bezala, bertako merkatua eta ostalaritza sustatzea lortzen ez duten eta helburu zehatzik ez duten, ekintza gutxi batzuk.

Planak, ideiak kudeatu, premiak bateratu eta sinergiak sortu beharko lituzke. Eta horretarako, ezinbestekotzat jotzen dugu planaren garapenean hainbat eragileen parte hartzea, esaterako; arkitektoen elkargoa, urbanistak, erakunde desberdinak, auzo elkarteak, hiriko elkarte desberdinak, etab. eta, nola ez, baita Udaletxeko talde politiko guztiak ere. Gizarte-profil desberdinen beharrak kontuan hartuta, hiri hobea eta osatuagoa sortzeko aukera izango dugu. Inklusioa, berdintasuna, dibertsitatea eta mugikortasun jasangarria kontuan dituen hiria.

Irunek etorkizunerantz begiratu behar du. Irundarrek etorkizunean zein hiri izango duten jakiteko eskubidea dute. Are gehiago, gaur egun arazo direnak, etorkizunean arazo izan ez daitezen, berehalako neurriak behar ditu Irunek. Eta, hemendik aurrera, Iruni etorkizun oparoa eskaini ahal izateko, epe luzerako plana behar da, helburuak eta ekintzak zehazten dituen proiektua.

Azken finean, Irunek ezin du orain arte jarraitu duen bide bera jarraitu. Egun dugun hiri-paisaiak, hiriaren nekea eta mimo falta agerian uzten ditu. Abangoardiako hiri erakargarri eta atsegin baten aldeko apustua egiten dugu guk. Hiri altzarietan kohesioa edo logika duena, eta, horretarako kaleetako elementuek koherentzia bat izan behar dute. Horrela, bai irundar hiritarrentzat eta tokiko merkataritzarentzat hiri atsegin bat osatuz. Eta horretarako ezinbestekoa da gaur azaldu dugun planaren beharra.

Gaur goizean Segurtasun eta Bizikidetza Ituna garatzeko bere proposamena jakitera eman dugu. Segurtasunaren alorreko jarduera desberdinak bateratuko lituzkeen ituna behar du Irunek, helburu zehatzek osatu beharko luketena eta Irun hobe bat sustatuko lukeena. Itun hoben bitartez segurtasun emaitza zehatzak eskuratuko lituzke Udalak, hori bai, itun hau kolaboraziotik osatu beharko litzateke. Irungo Udaletxean dauden talde politiko guztiek, elkarteek eta hiritarrek ere parte hartu beharko lukete prozesu honetan.

Irungo Udaltzaingoak dituen 25 plaza hutsak beteko dituzten hautagaiak, aukeratze prozesuak gainditu dituztenak, orain astebete Euskal Poliziaren Akademian sartu ziren. 25 plaza hauetako 13, Bateratutako Euskal Polizia Akademiak egindako deialditik ateratzen dira, eta beste 12, Udaletxeak 2018an hasi zuen oposaketa prozesutik. Denboran momentu desberdinetan deitutako prozesuak izan arren, biak duela hilabete bukatu ziren biak.    

Berri honen aurrean, pozten gara noski. 7 hilabeteko prozesu honi esker, 2020ko ekainerako gutxi gorabehera, Irunek 25 agente berri izango ditu. Izan dien urte korapilatsuen ondoren, agenteen erretiro dezente eta bitarteko-kontratazioak legez egin ahal izan gabe, baina orain, prozesu honen bitartez ia pertsonalaren % 25a berrituko da, Irungo Udaltzaingoan eta baita hirian ere funski on eginez.

Hori bai, aukera ezin hobea izan daiteke hau gure hiritarren segurtasun mailaren pertzepzioa areagotzeko, baina horretarako ezinbestekoa izango da denbora honetan, agente berri hauen barneratzea ongi lantzea eta koordinatzea. Halaber, aukera ezin hobea izango da, Udaletxeko talde politiko guztiek gure hiriak behar duen Udaltzaingo Modeloa zein den argi badute; Udaltzaingoaren helburuak zeintzuk diren, zein diren lortu nahi diren emaitzak, bertan garatu beharko litzakeen parte-hartzeak nolakoa izan beharko lukeen, barne antolakuntza, etab. Aukera izateko, agente berri hauek sartzerako Udalak, egun ez duen, Udaltzaingo zerbitzu antolatu eta egitaratu bat eduki behar du.

Oraindik guztia eraikitzeko eta definitzeko dagoela uste du gure taldeak. Ez dugu ikusten Gobernu Sozialista, etorkizunera begira lanean ari denik. Egun Udaltzaingoak duen plangintza eta antolakuntzak ez ditu gaur egungo beharrak guztiz betetzen, horregatik egokitzeko beharra dagoela uste dugu. Ez zaigu iruditzen egungo ereduak hiritarren beharrak egoki erantzuten dituenik. Hiritarren beharrak, Udalak ematen duen erantzunarekin guztiz lerrokatuak egon beharko lukete. Horregatik, EAJ-PNVk Irunen Segurtasun eta Bizikidetza Ituna garatzea proposatzen du. Udaltzaingoak adostasun politiko zabala behar duela uste dugu. Horregatik Itun hau talde desberdinen arteko hitzarmen edo adostasun baten bitartez sustatzea proposatzen dugu. Udaltzaingoari jarduteko eremu zehatz bat egokitu behar zaio eta hau guztion artean egin beharko genuke. Datozen urteetan izango ditugun erronkak zorrotzat eta mota askotakoak izango dira, eta hauei aurre egiteko, kasu askotan segurtasuna gako izango da arrakasta lortzeko.

Are gehiago, Irun eraikitzerako orduan, Itunak segurtasunari dagokioneko gaietan udal talde guztien oinarri izan beharko lukeela uste dugu. Hala Iruni etorkizun hobe bat eskaini ahalko genioke, guztiok helburu bera izango baikenuke. Bide horretan argi ditugu jorratu beharko liratekeen beharrak zeintzuk diren:

Alde batetik, segurtasun-politikek segurtasuna bermatu behar dute, bere zentzu zabalenean, baina pertsonen bizi-kalitatea ere zaindu beharra dute, pertsona guztien arteko bizikidetasun baketsua bermatuz. Eta hartarako, EAJ-PNVtik beharrezko ikusten dugu, prebentzio programak eta ekimenak bultzatzea. Balioak defendatzen dituen segurtasuna babesten dugu guk, hala sozialki elkartutako hiri duina eduki dezagun.

Halaber, Udaltzaingoaren gertuko modelo baten aldeko apustua egiten dugu. Udaltzaingoaren ereduak eraginkorra izan behar du, pertsonekiko hurbila, eta horretarako beharrezkoa da hiritarren eta elkarte desberdinen parte hartzea sustatzea, hauen beharrak egoki erantzun ahal izateko. Era berean, sare lana ezinbestekoa da, erakunde desberdinak eta hirian ditugun arreta-zerbitzuak, elkarlotuta edo elkar komunikatuta egon beharko lukete. Gainera, Udalaren erantzukizuna da ere, hiritarren segurtasun eskariez arduratzea. Eta nahiz eta hautematea, pertsonala eta subjektiboa izan askotan,  honek hiritarren ongizatean eta hauen lasaitasunean eragin dezake.

Azkenik, Ituna bi fasetan garatu beharko litzakeela uste dugu; lehenik Irungo udaletxeko alderdi politiko guztien adostasuna lortu beharko litzake, iruna egoki garatu ahal izateko. Eta behin hau lortu ondoren, itunaren nondik norakoak aberastu ahal izateko, hiritarrei zein elkarteei zuzendutako parte hartze bat zabaldu beharko litzake.  Irun guztion artean eraiki behar delako, udal talde, elkarte eta hiritarren artean.

Laster, hiriko hainbat bidetan hobekuntzak egingo dira. Gure Auzo Planean jasotako hobekuntzak, 2018ko Kreditu Aldaketako Osoko Bilkuran gure taldeak proposatu eta bultzatu zituenak. Orduz gerotik, neurri horiek Udalbatzaren gehiengoarekin onartu zirenetik, 365 egun baino gehiago daramatzagu esperoan. Hala ere, pozten gara, azkenean, gobernu sozialistak gure proposamenen aurrean erreakzionatu izanagatik eta laster, obra hauek abiaraziko dituztela jakitera eman izanagatik. Esaterako; Pinarren, bertan dagoen haur parkeko jolastokia berrituko da. Behobian, Bidasoa ibaitik doan bidegorria, Zaisa atzeko aldetik doan zatia konponduko da. Bestalde, Santiagon, Tadeo Murguía kalean eta San Miguelen, Peio Bixente kalean, espaloien irisgarritasuna hobetuko da, baldosa ez labaingarri berriak jarriz. Ventas auzoan, berriz, pertsonen segurtasuna hobetuko da, Elizatxo etorbidetik Euskotreneko geralekuraino dagoen bidea egokituko da, seinaleztatutako eta argiztatutako espaloi berri batekin.

Hala ere, zati txiki bat laster aktibatuko bada ere, 2018ko kreditu aldaketa hartan onartutako jardueren eta konpromisoen zati handi bat oraindik egin gabe geratzen da. Zoritxarrez guztiak ez dira albiste onak, eta urtebete igarota, oraindik onartu ziren proiektu dezente ez dira egin. Egoera kezkagarria da, proiektu horiek 2019an hasiko ez balira, horientzat ezarritako aurrekontua galduko da. Irungo hiri eta gizarte kalitatea hobetuko duten proiektuak, esaterako; 50.000€ Meaka bidean baranda babesle bat jartzeko eta bertako zubia hobetzeko, Ola sagardotegiaren parean. 10.000€, Berroako Lucas eraikinean gazteentzako 18 etxebizitza egokitzeko proiektu bat gauzatzeko, gaur egun erabiltzen ez diren etxebizitzak. 30.000€, Puianako bizilagunek eskatutako, Aristegui Enbaxadore Plazako argiztapena hobetzeko. 200.000€ Hego Ingurabideko 2. fasearen proiektua idazteko, oraindik gainera kontratatu ez den proiektua. Gure hiriko bide-zirkulazioa hobetzeko ezinbesteko ekintza, eta badirudi egungo gobernu sozialistarentzat garrantzizkoa ez den arazoa. Era berean, ez da egin dezibelioetako neurgailuen erosketa, 30.000 €-ko aurrekontua esleitu zitzaiona. Gure hirian dagoen kutsadura akustikoari buruzko neurri egokiak aztertu eta hartzea ahalbidetuko duten neurgailuak, eta halaber, zarata erregulatzeko ekintza egokituak eta pertsonalizatuak ezartzeko aukera emango lituzkeen neurria. Gobernuaren ezgaitasuna agerian geratzen da horrelakoekin, eta guzti hau erabat onartezina iruditzen zaigun. Jarduera horiek beharrezkoak dira herritarrek ongizate hobea izan dezaten, hiriak hobera egin dezan eta etorkizunera begiratu dezan.

Beraz, gure taldeak duen oposizio erantzukizuna ez du alde batera utziko. Gure taldeak beti gauzatuko du gainbegiratze- eta kontrol-erantzukizuna, Gobernu Sozialistaren kudeaketari dagokionez, une honetan ez baita batere eraginkorra. Horregatik, erantzukizunez erantzuteko eskatzen diogu, eta orain urte bete Udalbatzak onartutako neurri horiek behingoagatik martxan jartzea eskatzen diogu. Izan ere, proiektu horiek 2019. urtean garatzen ez badira, horientzat erabiliko den aurrekontua, koordinazio faltagatik eta kudeaketa eskasagatik galdu egingo dira.

2018an Irungo Indarkeria Matxistaren txostenean adierazten denez, iaz indarkeria matxistako 185 kasu izan ziren hirian

Berdintasunaren gizarte sentsibilizazioaren kulturan aurrera pausoak eman behar dira

Datorren azaroak 25ean, Emakumeen kontrako indarkeriaren Nazioarteko Eguna ospatuko da munduan, eta baita Irunen ere. Horren harira, hiriko berdintasunaren aldeko hainbat elkartek antolatu dituzten, eta guk parte hartuko dugun, ekitaldiak izango dira hirian zehar. Mota askotako jarduerak; hitzaldiak, ikastaroak, sentsibilizazio kanpainak… Premiazko jarduera positiboak guztiak, baina gure ustetan ez dira nahikoak. Beharrezkoa da egun honen inguruko ekitaldiak antolatzea, oraindik, tamalez, egunero baititugu indarkeria kasuak gure inguruan. Esaterako Irunen, lehengo urtean, indarkeria matxistako 185 kasu izan ziren, eta horietatik 125 genero indarkeriakoak, ikaragarria. Gure ustetan udalak egun egiten duena ez da nahikoa, haratago joan beharko luke. Horregatik, Irungo EAJ-PNVtik, berdintasuna txikitatik sustatzen lagundu dezaken eta hezkidetza kontuan duen, jostailu gida ez sexista lantzea proposatzen dugu.

Duela gutxira arte esparru publikoan “ikusezina” zen errealitateaz jabetuta, argi eta garbi helarazi dugu, gure taldeak berdintasunaren aldeko politika gehiago eta hobeak garatzearen aldeko, eta indarkeria matxistaren aurkako, konpromiso argia duela. Emakumeen aurkako indarkeria, gaur egungo giza eskubideen urraketa hedatuenetako bat da, iraunkorrena eta suntsitzaileena. Horregatik, emakumeen eta gizonen arteko berdintasun printzipioaren inguruko jarrera publikoa ezinbestekoa da. Pertsona guztion oinarrizko eskubidea dena, eta baita demokraziarako funtsezko balioa dena ere, izaera publikoko kontua da. Eta horretan aritu gara gu beti, berdintasunaren alde lanean. Horregatik, egoera hauek, tokian tokiko administrazioak modu zentzudunean eta elkarlanaren bitartez, urte osoan zehar, kudeatu beharko lituzkeela uste dugu. Besteak beste, gure ustetan, berdintasun mota oro sustatzeak eta bermatzeak izan behar du Udalaren eguneroko jarduna, eta bide horretan, ezinbestekoa ikusten dugu etorkizuna begietan izatea. Datozen belaunaldietako haur eta gaztetxoei eredu hekidetzaile-parekidea ahalik eta gehien gerturatu behar diegu.

Horretan ere, besteak beste, jendarteak, familiak eta hezkuntza komunitateak ere badu zer eginik, noski, baina udalak bide lagun izan beharko luke. Gabonak bertan ditugunez, lehen aipatu bezala, jostailu ez sexisten inguruko gida bat lantzea proposatzen dugu, ez bada aurten, datozen urteetarako. Berdintasuna txiki txikitatik landu beharreko kontua da, eta inguruan ditugun udalerri askok jada horrelakoak badituzte. Euskara arloak, euskarazko jokoak sustatzeko gida bat lantzen du bai, baina honek ez du hezkidetza kontuan eta merkatuan dauden jostailu desberdinak ere ez dira begiesten. Irunen berriro ere, berandu gabiltza.

Gida hau gainera, publiko desberdineko multzoei bideratu beharko litzaieke; alde batetik, umeen eta gazteen gurasoei, bestetik hirian ditugun jostailu dendei, eta nola ez baita eskola eta ikastolei ere. Gidak aipatutako erabiltzaile guzti horientzako neurri edo aholku desberdinak jaso beharko lituzke. Haurrek oso gustuko izaten dituzte jostailu aldizkari edo gida hauek, baina sarri sexu estereotipoz osatuak egoten dira, eta honek haurren ikuspuntuan eta nahietan eragiten du, hezkidetza eta berdintasuna guztiz ekiditen. Horregatik, berdintasuna sustatzearen bidean, horrelako gida bat sortzea garrantzitsua iruditzen zaigu. Haur eta gaztetxo hauen gurasoak, jostailuak erosterakoan ikuspegi hezkidetzailea kontuan izatea garrantzitsua da, baita dendariak sentsibilizatuta egotea ere, eta nola ez, ikastolak eta eskolak ere gida horren babesle izan beharko lirateke. Egindako lanari esker, gizarte sentsibilizazio kulturan aurrera pausoak ematea lortuko genuke.

Era berean, gida hirian ditugun elkarteekin elkarlanean osatu beharko litzake. Berdintasunaren inguruan ditugun gizarte-eragileekin eta herritarrekin lankidetzan lankidetzan aritu behar du Udalak, baita beste erakundeekin eta udaletxeko oposizioko taldeekin ere. Halaber, udaletxeko arlo desberdinek ere gida honen eratzean parte hartu beharko luketela uste dugu. Gure hiriarentzat onuragarriak diren jarduerak, adostasunaren bitartez sustatu eta garatu behar dira, guztion artean. Berdin dio gobernu zein oposizio izan.

Gaur goizean, Lander Ugartemendia eta biok, Irunek Bizikidetza eta Aniztasun Plana behar duela jakitera eman dugu. Irungo egoera geografiko eta soziopolitikoak bultzatu gaitu hiri anitza, eta, era berean, abegikorra izatera. Halaber, urteen joan etorrian irundar herritartasunaren osaera ere aldatzen joan da. Hori dela eta, uste dugu Irunek aniztasunerako eta elkarbizitzarako plan bat behar duela, proposamenak eta ekintzak biltzen dituena. Are gehiago, hiriari etorkizun hobe bat eskainiko dion gobernantza ereduan sakontzen lagunduko duen plana izango litzateke hau.

Etengabe aldatzen ari den mundu globalizatuan bizi gara. Egunero errealitate berriak azaleratzen dira, eta lehendik daudenak eboluzionatzen dabiltza. Eztabaidak sortzen dituzten aldaketak dira hauek askotan, bizikidetzarekin edo hezkuntzarekin eta aniztasunarekin zer ikusia duten eztabaidak. Esaterako, errefuxiatuekin, migrazioarekin, kultura-aniztasunarekin eta beste hainbat kasurekin zerikusia dutenak. Eta errealitate horien presentzia eta abordatzea ez dira beti diskurtso solidoan oinarritzen. Ondorioz, gure gizartearen oinarrizko balore, eskubide eta askatasunei eragiten dieten eta orain arte zalantzan jartzen ez ziren printzipioak zalantzan jartzen dituzten analisiak sortzen dira.

Horregatik, lau ardatz estrategikoz osatutako plan bat proposatu dugu; aniztasun kulturala, aniztasun funtzionala, bakearen kultura eta giza eskubideen kultura eta memoria historikoa kontuan dituena. Eta hurrengo pausoak beteko lituzkeena: hiriaren diagnostikoa, partekatutako helburuak, jarduera-ildoak, programa eta ekintza zehatzak, aurrekontu-egutegia eta betetzearen ebaluazio-sistema. Irundarrak aukera berdintasunerako joera du. Arrazoizko arau eta balioen bitartez, arazoei aurre egiten dion hiria da Irun, eta hala adierazi du azken urteotan batez ere. Guk, jakina, bide horretan sinesten dugu, elkarbizitzan, oinarrizko askatasunean eta eskubideetan sinesten dugu. Elkarte irundar irekia, inklusiboa, baketsua, parekidea, heterogeneoa, kultura artekoa, duina eta soziologikoa sustatu eta eraiki nahi dugu. Hala adierazi genuen gainera, gure hauteskunde programa aurrerakoi eta irekian.

Ildo beretik, planak izango beharko lituzkeen lau estrategia ildoak azaldu ditugu. Aniztasun kulturalaren inguruan, 2018ko Ikuspegiren datuen arabera Irunen kanpoan jaiotako 8.094 pertsona bizi dira, (irundar populazioaren %13 baino zertxobait gehiago). Hori dela eta, plan honek egoera honen diagnostikoa zein den adierazi behar du, baita zein zerbitzu eta baliabide dituen Udalak ere. Irun hiri kultura aniztasunetik, aniztasunaren kulturara igarotzeko sustatu behar diren ekimenak zeintzuk diren zehaztu behar ditu. Aniztasun funtzionalari dagokionez, planak pertsona horien beharrak kontuan hartu behar ditu, kontuan hartuta 2018an 3.194 pertsona zeudela %33 eta %75 tarteko minusbaliotasun maila batekin, eta 671 pertsona, % 75 baino gehiagokoarekin. Bakearen eta Giza Eskubideen Kulturari buruzko lerroan, Irunen, Udalak bultzatzen dituen ekintzek jasota egon beharko lukete, hauei koherentzia bat emanez. Bizikidetzari eta adiskidetzeari buruz ere hitz egingo du atalak, gainerako euskal erakundeek bultzatutako politikekin lerrokatuta. Azkenik, planak memoria historikoaren inguruan dauden ekimen berriak jaso behar ditu, memoria historikoaren berreskurapenean sakontzeko.

Plana elkarlanean egin behar dela ere azpimarratu dugu. Gizarte-eragileekin lankidetzan aritu behar da, herritarrekin lankidetzan, herritar guztien iritzia jasoko duen prozesu ireki baten bultzatu beharko litzake, eta gobernuaren eta oposizioaren arteko lankidetza ere ezinbestekoa litzateke. Gure taldeak, gure hiriarentzat onuragarriak diren planak, adostasunaren bitartez sustatu eta garatu behar direla uste du. Ez dugu egungo gobernuaren estiloa konpartitzen, honek ez du akordiorako alde lan egiten eta. Irunek Bizikidetza eta Aniztasun Plana behar du, eta uste dugu prozesu hori, irundar guztiontzat positiboa izango dela.

Gaur goizean, Miren Guezuraga eta biok, Txanaleta plazara gerturatu gara, Via Irunen nondik norakoak errepasatzera eta asteazken honetan Osoko Bilkurara eramango den Zaisa-ren memoriaren inguruan dugun iritzia jakitera ematera. Trenbide-gunearen birsorkuntza, inbertsio handia izango da gure udalerriarentzat, ahalegin finantzario handia da udalak egin beharko duena. Honen harira, gobernu sozialistak, biharko udalbatzan, Zaisak Via Irun proiektuaren kudeaketa eta garapen jarduera bere egin ditzan, berriro ere, memoria justifikatzailea aurkeztuko du.

Gaian sakondu baino lehen, Zaisaren berrikustea egitea ezinbestekoa deritzogu. Zaisa, besteak beste, pabiloiak, biltegiak, bulegoak, merkataritza-lokalak eta aparkalekuak kudeatzen eta ustiatzen dituen erakunde publikoa da, kaudimen eta egoera finantzario egonkorra eta gutxi gorabehera 11 milioi euroko baliabideak dituena. Zaisak, Via Irunen kudeaketa bere egin dezan, beharrezkoa da birsorkuntza operazio hau, bideragarria eta iraunkorra izatea, ez dezan Zaisa zorduntze eutsiezin batera eraman.

Horregatik Irungo EAJ-PNVtik, Zaisa, Via Irun izeneko makro operazio honen inbertsioan eta kudeaketan nahasi baino lehen, udal gobernuari eraikiko denaren eta egun ezezaguna denaren ingurukoak argitzeko eskatu diogu; etxebizitzak, hornikuntzak, lorategiak, bide berriak, etab. Inbertsio erraldoi baten aurrean gaude, zuzenean Irungo Udalaren ogasunean eragin lezakeenaren aurrean, hots, irundarren baliabideetan. Ondorioz, gure hiriko erdigunean burutuko den esleipena guztion artean adostea beharrezko ikusten dugu.

Hala izanik, udal talde guztien artean adostutako erabilera esleipena aurrera ateratzeko, gobernu sozialistak, hilabeteetako atzerapena duten, Plangintza Urbanistikoaren jarraibideak bete behar ditu; Hitzarmenaren jarraipen batzordea deitzea, guztien artean adostutako antolamenduaren gaineko Irizpideen eta Helburuen zirriborroa aurkeztea, eta bertako m2-en antolaketa jasotzen duen proiektuaren garapenari hasiera ematea. Orduan jardun beharko genuke Via Irunen, Zaisak eduki lezakeen parte hartzeaz eta bideragarritasun ekonomikoaz. Zergatik? Behin 64.000 m2-etako erabilera berriak hitzartuta edukiaz, izango diren diru sarreren eta kostuen aurreikuspen zehatzago bat eduki ahal izango dugulako, eta honek, egun ditugunak baino, berme zehatzagoak adieraziko dizkigulako. Trenbide-gunearen birsorkuntza erantzukizunetik, zorroztasunetik eta talde politiko guztien konpromisotik abordatu nahi badugu, honek Udaletxeko talde guztien aho bateko erabakia izan behar du. Irunen birsorkuntzak, irundar guztien borondatearekin bete behar du.

Zaisa, guztion artean adostu gabeko proiekturik ez duen, hortaz ziurgabetasunik gabeko proiektu batean presaz nahasi baino lehen, udal gobernuari Via Irunen planeamendu urbanistikoan aurrera egin dezala eskatzen diogu. Badugu Aurrerapenaren Aurreproiektua, dokumentu ez loteslea da ordea, zeinen antolamendu-proposamena  izaera orientagarrikoa den. Orain, proiektu bideragarri eta guztien artean adostutakoaren diseinuari lehentasuna emateko momentua da. Diseinu teknikoaren lerro nagusiak definitu behar dira, baita etxebizitzen hornidurak, espazio libreak, azpiegiturak, etab. egoki dimentsionatu ere. Via Irunen pauso irmoz aurrera egiteko apustua da gurea, Zaisak proiektua kudeatu behar duela ere defendatzen dugu, hori bai, betiere erantzukizunetik jokatuz, eta beharrezkoa den segurtasun ekonomiko-finantzarioa bermatzen duten datuak eskuan ditugularik.

Gaur goizean, Jose Corchon eta biok, datorren urterako, 2020rako, eta datorren asteazkeneko udalbatzan aurkeztuko diren, zergen eta udal-tasen inguruan gure taldeak duen iritzia jakitera eman dugu. Urtero bezala, osoko bilkurak ordenantza fiskalen eta prezio publikoen gaurkotzea onartu behar du. Ordenantza hauek zergak, tasak eta udal-prezio publikoak arautzen dituzte. Bere kopuruagatik gainera, udalaren bigarren finantzaketa iturri garrantzitsuenak dira hauek, zehazki udalak dituen sarreren %40a dira. UFFFa (Udalen Finantzaketarako Foru Fondoa) %50a baino zertxobait gehiago da eta.

Hiritarrek ordaintzen dituzten zerga guztietatik, Udaletxeak konpetentzia erregulatzailea hauetan soilik du. Hau da, Udalak, hiriak edo herriak dituen beharren arabera, definitzen dituen bakarrak dira hauek. Beraz, Udalak zerga hauetan konpetentzia fiskala gauzatzen du. Eta dakigun bezala, konpetentzia guztiek bere erantzukizuna ere badute. Horregatik, gure iritziz, konpetentzia honen erabilerak beti izan beharko luke zentzuduna eta aurreikus daitekeena, udaletxe batek ezin du bidegabekeriaz jokatu eta. Are gehiago, orain urtebete, Alkate jaunak 2019ko tasak eta zergak izoztu egingo zirela iragarri zuen, ez zirela igoko, Udalak eta Finantzaketarako Foru Fondoak bizi zuten egoera onak zirela argudiatuz.

Hala ere, gobernu sozialistak 2020rako aurkeztutako proposamena analizatu ondoren, PSE-EEk KPIa, Kontsumorako Prezioen Indizea, bikoizten eta hirukoizten duten igoerak proposatzen dituela ikusi dugu. Ez dugu ulertzen, tasak eta zergak izoztu egingo zirela iragarri zenetik jaso diren datuak positiboak izanda, bai UFFFaren kitapenak, udalaren diru sarrerak, eta baita 2020rako Herri Dirubideen Euskal Kontseiluak argitaratu dituen aurreikuspenak ere… nola proposatu dezaketen orain KPIa hirukoiztea. Agian 2019ko zergen eta tasen igoera izozteko arrazoia ez zen argudiatu zutena? Beharbada hauteskunde urtea zelako izan zen? Horrela bada, jarrera guztiz arduragabea izango litzateke izan zutena. Gure iritziz, eta horrela babestuko dugu, udaletxe eta alkate batek, modu koherentean jokatu behar dute beti, interes alderdikoiak alde batera utziz” adierazi du Corchonek. “Ondorioz, udalak beharrak baditu, ordenantza fiskalak aurreikusi daitezkeen modu zentzudunean eguneratu behar dira. Udaletxearen sarrerak eguneratzea beharrezkoa da, eta hauteskundeak izan edo ez, beharra badago hauek eguneratu egin behar dira, bai ala bai.

Gure hobekuntza proposamenak

Gobernu sozialistak aurkeztu duen proposamenaren aurrean, hau da; Ondasun Higiezinen gaineko zergak %1,5eko igotzearen aurrean zerga hau KPIaren ehunekoa soilik igotzea planteatzen dugu. Gehiegikeria galanta da sozialistek proposatutakoak, beraiek proposatutakoak KPIa hirukoiztu egiten baitu,  inflazioa % 0,5ekoa denean.

Halaber, Ibilgailuen zergei dagokienez, gobernu sozialistak %1eko igoera proposatzen du, eta ibilgailu kutsatzaileenetarako %2a. Guk, ordea, igoera orokor bezala KPIa izan dadila proposatzen dugu, eta ibilgailu kutsatzaileenetarako KPIa + %1a” iragarri du Iridoyk. “Halaber, hobariei dagokienean ere beste hainbat proposamen landu ditugu; esaterako, 65 urte baino gehiagoko eta 15.000 euro baino gutxiagoko diru sarrerak dituzten adineko pertsonak bizi diren etxebizitzei Ondasun Higiezinen gaineko zergak %50a murriztea. Eta 30 urte baino gehiagoko ibilgailuei zirkulazio zergaren %90a ere murriztea, baldin eta hauek ez badira ohiko ibilgailuak.

Udal-tasei dagokienean, bide publikoko erabilera tasetan, merkataritzari eta ostalaritzari eragiten dion tasa zuzenean, gobernuak %2aren igoera proposatzen du. Eta guk honetan argi dugu, uste askotan zehar esan dugun bezala Irungo merkataritza tinko sustatuko behar da. Horregatik ulertezina iruditzen zaigu, nola gobernu sozialistak, hain egoera ahulean dagoen merkataritza lagundu beharrean, honi zuzenean eragiten dion zerga hainbeste igotzen duen. Koherentziaz jokatu nahi badugu, esaten dena bete egin behar da. Horregatik, EAJ-PNVtik, hainbestetan esan dugun konpromisoarekin aurrera egingo dugu, eta merkatariei eta ostalariei eragiten dioten tasa izoztea proposatzen dugu. %2aren igoerak momentu honetan KPIa lau aldiz areagotzea suposatuko luke eta, zentzugabekeria benetan merkataritza sustatu nahi badugu.